Dit hoofdstuk geeft een snel overzicht van de installatie van QGIS, voorbeeldgegevens die gedownload kunnen worden van de webpagina van QGIS en een eerste eenvoudige GIS-sessie waarbij raster- en vectorlagen zichtbaar worden gemaakt.
Het installeren van QGIS is eenvoudig. Er zijn standaard installatiepakketten beschikbaar voor MS Windows en Mac OS X. Voor distributies van GNU/Linux bestaan zogenaamde binary packages (rpm en deb) of opslagplaatsen van software die toegevoegd kunnen worden aan de installatiemanager waarna QGIS gedownload en geïnstalleerd kan worden. De laatste informatie over binaire pakketten is beschikbaar op de website van QGIS onder http://download.qgis.org.
Bekijk de installatie-instructies wanneer u QGIS vanuit de broncode wilt opbouwen. Deze worden gedistribueerd met de broncode van QGIS in een bestand met de naam ‘INSTALL’. Dat is ook online beschikbaar op http://htmlpreview.github.io/?https://raw.github.com/qgis/QGIS/master/doc/INSTALL.html
QGIS laat u een optie --configpath definiëren als extra argument voor het opstarten die het standaard pad overschrijft (bijv. ~/.qgis2 onder Linux) dat gebruikt word voor de gebruikersconfiguratie en instellingen en ook QSettings forvceert om dit pad te gebruiken. Dit tselt u in staat om QGIS op een USB-stick of een ander extern medium te zetten met plug-ins, persoonlijke instellingen en gegevens. Zie ook Systeemmenu voor aanvullende informatie.
De gebruikershandleiding bevat voorbeelden die gebaseerd zijn op de voorbeeld gegevensset van QGIS.
Het installatiepakket voor Windows, bevat de optie om ook de voorbeeld gegevensset van QGIS te downloaden. Wanneer die optie wordt aangevinkt, zullen de gegevens worden gedownload en geplaatst onder Mijn Documenten in een map genaamd GIS Database. U kunt uiteraard de verkenner van Windows gebruiken om deze map ergens anders neer te zetten. Wanneer u de optie niet hebt aangevinkt om de voorbeeldgegevens te downloaden tijdens de installatie van QGIS, kan men één van de volgende opties uitvoeren:
GIS-gegevens gebruiken die u al heeft
De voorbeeld gegevensset downloaden van http://qgis.org/downloads/data/qgis_sample_data.zip
De installatie van QGIS verwijderen en opnieuw installeren, maar deze keer met de optie voor het downloaden van de gegevens aangevinkt (maar doe dit alleen wanneer u problemen had met de voorgaande keuzes)
Voor GNU/Linux en Mac OS X is de voorbeeld gegevensset nog niet beschikbaar via rpm, deb of dmg packages. Download de voorbeeld gegevensset, als ZIP archief, qgis_sample_data van http://qgis.org/downloads/data/ en pak dat vervolgens met unzip uit op uw systeem.
De gegevensset Alaska bevat de GIS-gegevens die worden gebruikt in de voorbeelden en in de schermafdrukken van de gebruikershandleiding en bevat ook een kleine database van GRASS. De gebruikte projectie voor de QGIS voorbeeld gegevensset is Alaska Albers Equal Area met als lengte-eenheid de Engelse lengtemaat feet. De EPSG code is 2964.
PROJCS["Albers Equal Area",
GEOGCS["NAD27",
DATUM["North_American_Datum_1927",
SPHEROID["Clarke 1866",6378206.4,294.978698213898,
AUTHORITY["EPSG","7008"]],
TOWGS84[-3,142,183,0,0,0,0],
AUTHORITY["EPSG","6267"]],
PRIMEM["Greenwich",0,
AUTHORITY["EPSG","8901"]],
UNIT["degree",0.0174532925199433,
AUTHORITY["EPSG","9108"]],
AUTHORITY["EPSG","4267"]],
PROJECTION["Albers_Conic_Equal_Area"],
PARAMETER["standard_parallel_1",55],
PARAMETER["standard_parallel_2",65],
PARAMETER["latitude_of_center",50],
PARAMETER["longitude_of_center",-154],
PARAMETER["false_easting",0],
PARAMETER["false_northing",0],
UNIT["us_survey_feet",0.3048006096012192]]
Wanneer u QGIS wilt gebruiken als de grafische gebruikersinterface om te werken met databases van GRASS, kunt u ook voorbeeldgegevens (Spearfish en South Dakota) vinden op de officiële website van het GRASS GIS http://grass.osgeo.org/download/sample-data/.
Het starten van QGIS wordt zoals gewoonlijk gedaan net zoals u doet voor elke andere toepassing op uw platform. Dat betekent dat u QGIS kunt starten door:
qgis te typen bij de prompt voor de opdrachtregel, er van uitgaande dat QGIS is toegevoegd aam uw PATH of dat het in de map van de installatie staat
het menu Applications te gebruiken als u een vooraf gecompileerde binary gebruikt,
het menu Start of
het Dock
dubbelklikken op het pictogram van QGIS in de map Applicatie of op de koppeling op het Bureaublad.
dubbelklikken op een (.qgs) bestand van een bestaand project van QGIS. Onthoud dat dit ook het project zal openen
Afsluiten van QGIS, klik op:
In een vorig gedeelte hebt u geleerd hoe u QGIS kunt starten. U zult zien dat QGIS ook opgestart kan worden met extra opties voor de opdrachtregel.
QGIS ondersteunt een aantal opties die meegegeven kunnen worden indien gestart wordt vanaf de opdrachtregel. Voer qgis –-help in op de opdrachtregel om een lijst met argumenten te zien. Het te gebruiken argument voor QGIS is:
qgis --help
QGIS - 2.6.0-Brighton 'Brighton' (exported)
QGIS is a user friendly Open Source Geographic Information System.
Usage: /usr/bin/qgis.bin [OPTION] [FILE]
OPTION:
[--snapshot filename] emit snapshot of loaded datasets to given file
[--width width] width of snapshot to emit
[--height height] height of snapshot to emit
[--lang language] use language for interface text
[--project projectfile] load the given QGIS project
[--extent xmin,ymin,xmax,ymax] set initial map extent
[--nologo] hide splash screen
[--noversioncheck] don't check for new version of QGIS at startup
[--noplugins] don't restore plugins on startup
[--nocustomization] don't apply GUI customization
[--customizationfile] use the given ini file as GUI customization
[--optionspath path] use the given QSettings path
[--configpath path] use the given path for all user configuration
[--authdbdirectory path] use the given directory for authentication database
[--code path] run the given python file on load
[--defaultui] start by resetting user ui settings to default
[--dxf-export filename.dxf] emit dxf output of loaded datasets to given file
[--dxf-extent xmin,ymin,xmax,ymax] set extent to export to dxf
[--dxf-symbology-mode none|symbollayer|feature] symbology mode for dxf output
[--dxf-scale-denom scale] scale for dxf output
[--dxf-encoding encoding] encoding to use for dxf output
[--dxf-preset visiblity-preset] layer visibility preset to use for dxf output
[--help] this text
[--] treat all following arguments as FILEs
FILE:
Files specified on the command line can include rasters,
vectors, and QGIS project files (.qgs):
1. Rasters - supported formats include GeoTiff, DEM
and others supported by GDAL
2. Vectors - supported formats include ESRI Shapefiles
and others supported by OGR and PostgreSQL layers using
the PostGIS extension
Tip
Voorbeeld gebruik argumenten opdrachtregel
U kunt QGIS starten door één of meerdere gegevensbestanden te geven op de opdrachtregel. Bijvoorbeeld wanneer u zich in de folder qgis_sample_data bevindt kunt u QGIS starten en tegelijkertijd een raster en een vectorbestand openen tijdens het opstarten met de volgende opdracht: qgis ./raster/landcover.img ./gml/lakes.gml
Opdrachtregel optie –-snapshot
Deze optie geeft de mogelijkheid om een schermafdruk te maken in de indeling PNG van de huidige weergave. Dit is een handige optie wanneer u heel veel projecten hebt en u snel schermafdrukken wilt maken van de projecten.
Momenteel genereert dit een PNG-bestand met een resolutie van 800x600 pixels. Dit kan worden aangepast door de opties –-width en –-height mee te geven op de opdrachtregel. Een bestandsnaam kan worden meegegeven achter –-snapshot.
Opdrachtregel optie –-lang
Gebaseerd op de ingestelde standaard taal van uw systeem zal QGIS| opstarten in de juiste taal. Wanneer u echter toch QGIS in een andere taal wilt opstarten dan kunt u dit doen door een taalcode op te geven. Bijvoorbeeld: qgis --lang=it start QGIS in het Italiaans.
Opdrachtregel optie –-project
Het opstarten van QGIS met een bestaand projectbestand is ook mogelijk. Voeg aan de opdrachtregel de optie --project toe, gevolgd door het de naam van uw project van QGIS en QGIS zal het openen met alle lagen in het opgegeven bestand geladen.
Opdrachtregel optie –-extent
Met deze optie kunt u precies het geografische gebied aangeven dat u direct na het opstarten in beeld wilt zien. U dient het begrenzingsvak van uw bereik, gescheiden door een komma, als volgt op te geven:
--extent xmin,ymin,xmax,ymax
Opdrachtregel optie --nologo
Dit argument voor de opdrachtregel verbergt het openingsscherm van QGIS bij het opstarten.
Opdrachtregel optie --noversioncheck
Niet controleren op een nieuwe versie van QGIS bij het opstarten.
Opdrachtregel optie --noplugins
Wanneer het opstarten problemen geeft en u denkt dat dit veroorzaakt wordt door plug-ins, kunt u met deze optie vermijden dat ze bij het opstarten geladen worden. Zij zullen daarna wel gewoon beschikbaar zijn vanuit Plug-ins beheren en installeren.
Opdrachtregel optie --customizationfile
Met deze opdrachtregel optie, kunt u een bestand voor aanpassingen aan de GUI opgeven dat wordt toegepast tijdens het opstarten.
Opdrachtregel optie --nocustomization
Met deze opdrachtregel optie zullen bestaande aanpassingen aan de GUI niet worden toegepast tijdens het opstarten.
Opdrachtregel optie --optionspath
U kunt meerdere configuraties maken en met deze optie kiezen met welke QGIS moet opstarten. Zie Opties om te bevestigen waar het besturingssysteem de bestanden voor de instellingen moet opslaan. Momenteel is er geen bestand om de instellingen naar weg te schrijven, daarom kunt u een kopie van het bestand met originele instellingen maken en dat hernoemen. De optie specificeert het pad naar de map met de instellingen. Bijvoorbeeld: om het instellingenbestand op /pad/naar/config/QGIS/QGIS2.ini te gebruiken, gebruik de optie:
--optionspath /path/to/config/
Opdrachtregel optie --configpath
Deze optie lijkt sterk op die hierboven, maar hierbij wordt ook het standaard pad voor de gebruikersconfiguratie (~/.qgis2) overschreven en dwingt QSettings ook om deze map te gebruiken. Gebruiken van deze optie geeft gebruikers de mogelijkheid om de installatie van QGIS met alle plug-ins en instellingen op een USB-stick te zetten en van daaruit op te starten.
Opdrachtregel optie --authdbdirectory
Deze optie is opnieuw soortgelijk aan die hierboven maar zal het pad definiëren naar de map waar de database voor authenticatie zal zijn opgeslagen.
Opdrachtregel optie --code
Deze optie kan worden gebruikt om een opgegeven bestand van Python uit te voeren direct nadat QGIS is gestart.
Als u bijvoorbeeld een bestand voor Python heeft, dat is genaamd load_alaska.py, met de volgende inhoud:
from qgis.utils import iface
raster_file = "/home/gisadmin/Documents/qgis_sample_data/raster/landcover.img"
layer_name = "Alaska"
iface.addRasterLayer(raster_file, layer_name)
Er van uit gaande dat u in de map staat waar het bestand load_alaska.py is opgeslagen, kunt u QGIS starten, het rasterbestand landcover.img laden en de laag de naam ‘Alaska’ geven met behulp van de volgende opdracht: qgis --code load_alaska.py
Opdrachtregel opties --dxf-*
Deze opties kunnen worden gebruikt om een project van QGIS te exporteren naar een DXF-bestand. Er zijn verscheidene opties beschikbaar:
–dxf-export: de DXF-bestandsnaam waarnaar de lagen moeten worden geëxporteerd;
–dxf-extent: het bereik van het uiteindelijke DXF-bestand;
–dxf-symbology-mode: verscheidene waarden kunnen hier worden gebruikt: none (geen symbologie), symbollayer (symbologie voor Symboollaag), feature (symbologie voor objecten);
–dxf-scale-deno: de noemer voor de schaal van de symbologie;
–dxf-encoding: de bestandscodering;
–dxf-preset: een voorkeur voor zichtbaarheid kiezen. Deze voorkeuzen zijn gedefinieerd in de lagenboom, zie Paneel Lagen.
Nu QGIS is geïnstalleerd en u beschikt over voorbeeldgegevens, kunnen we QGIS demonstreren via een korte en eenvoudige voorbeeld sessie. We zullen kaartgegevens in raster- en vectorindeling laden en zichtbaar maken. We zullen daarvoor gebruiken:.
de rasterlaag landcover d.i., qgis_sample_data/raster/landcover.img
en de vectorlaag lakes d.i., qgis_sample_data/gml/lakes.gml.
Start QGIS zoals te zien is in Het starten en afsluiten van QGIS
Ga naar de folder qgis_sample_data/raster/, selecteer het ERDAS IMG-bestand landcover.img en klik op [Open].
Wanneer het bestand niet in de lijst voorkomt, controleer dan of het juiste bestandstype is geselecteerd in de keuzelijst Bestandtype in dit geval “Erdas Imagine Images (*.img, *.IMG)”.
De Bestand dient te worden geselecteerd als Dataset in het dialoogvenster Vectorlaag toevoegen. Klik op de knop [Bladeren] om het vectorbestand te selecteren.
Blader naar de map qgis_sample_data/gml/, selecteer ‘Geography Markup Language [GML] [OGR] (.gml,.GML)’ in de keuzelijst Bestandstype , selecteer dan het GML-bestand lakes.gml en klik op [Open], klik in het menu Vectorlaag toevoegen op [OK]. Het dialoogvenster Keuze Coördinaten Referentie Systeem opent met NAD27 / Alaska Alberts geselecteerd, klik op [OK].
Zoom een beetje in op uw favoriete gebied met enkele meren.
Dubbelklik op de kaartlaag lakes in het paneel Lagen aan de linkerkant, om het dialoogvenster Laag-eigenschappen te openen.
Selecteer de tab Stijl en selecteer blauw als vulkleur.
Klik op de tab Labels en selecteer in de keuzelijst Labels voor deze laag weergeven. Kies dan uit de lijst Labelen met, het veld NAMES als het veld dat de labels bevat.
Om de leesbaarheid van de labels te vergroten, kunt u er een witte buffer omheen laten tekenen. Klik op Buffer in de lijst aan de linkerkant en vink vervolgens de optie Labels met buffer en kies 3 als waarde voor Grootte van buffer.
Klik op [Apply], en controleer of het resultaat er goed uitziet, klik tenslotte op [OK].
U ziet hoe eenvoudig het is om raster- en vectorgegevens weer te geven in QGIS. Laten we verder gaan naar de volgende gedeelten om meer te leren over de beschikbare functionaliteiten, mogelijkheden en instellingen en hoe deze te gebruiken.
De staat van een QGIS sessie wordt beschouwd als een project. QGIS werkt met één project tegelijkertijd. Instellingen kunnen betrekking hebben op het project, maar ook standaardinstellingen betreffen voor nieuwe projecten (zie Opties). QGIS kan de huidige staat opslaan in een projectbestand met de menuopties Project ‣ Opslaan of Project ‣
Opslaan als.... Als het geladen projectbestand op de schijf in de tussentijd werd gewijzigd, zal QGIS, standaard, u vragen of u de wijzigingen in het projectbestand wilt overschrijven. Dit gedrag wordt ingesteld door te selecteren
Vraag om het project en wijzigingen in brondata op te slaan indien nodig onder :menuselection:`Extra –> Opties –> menu Algemeen.
Laad opgeslagen projecten in een sessie van QGIS met behulp van Project ‣ Open..., Project ‣ Nieuw van Template of Project ‣ Recent geopend.
Bij het opstarten zal een lijst van schermafdrukken met de naam en het pad van de meest recente projecten (maximaal tien) worden weergegeven in plaats van een wit en leeg kaartvenster. Dit is een handige en snellere manier om te onthouden waar een project over ging en dubbelklikken op ene rij opent het geselecteerde project. Indien u een nieuw project wilt maken, voeg eenvoudigweg nieuwe lagen toe en de lijst verdwijnt.
Wanneer u de huidige sessie wilt opschonen en met een nieuwe wilt beginnen, kies Project ‣ Nieuw. Beide menuopties zullen met de vraag komen of u de laatste wijzigingen wilt opslaan, wanneer er wijzigingen zijn geweest sinds de laatste keer dat u het project hebt opgeslagen of geopend.
De soorten informatie die worden opgeslagen in een projectbestand zijn:
De toegevoegde lagen
Welke lagen kunnen worden bevraagd
De eigenschappen van de laag, inclusief symbologie en stijlen
Gebruikte coördinatensysteem voor het kaartvenster
De grootte en inhoud van de kaart zoals u deze het laatst zag
Printvormgeving
Elementen van Printvormgeving met instellingen
Instellingen voor atlas van Printvormgeving
Instellingen voor digitaliseren
Relaties voor tabellen
Projectmacro’s
Standaard stijlen voor project
Instellingen voor plug-ins
Instellingen voor QGIS Server van de tab Instellingen OWS in de Projecteigenschappen
Opgeslagen query’s in DB Manager
Het projectbestand wordt opgeslagen in XML formaat, wat een formaat is dat men ook buiten QGIS eenvoudig kan bewerken, maar dan moet je wel voorzichtig zijn met wijzigingen. De bestandsindeling is verscheidene malen gewijzigd vergeleken met eerdere versies van QGIS. De kans is groot dat oudere projectbestanden niet meer goed functioneren. Om hiervan op de hoogte te worden gehouden zou u op de tab Algemeen onder Extra ‣ Opties het volgende moeten selecteren Geef een waarschuwing bij het openen van een projectbestand uit een oudere versie van QGIS.
Wanneer u een project opstaat in QGIS wordt er automatisch een back-up gemaakt van het projectbestand met de extensie .qgs~.
Er zijn verschillende manieren om eindproducten te maken vanuit uw sessie van QGIS. We hebben er al een besproken in Projecten, opslaan als een projectbestand. Hier is een voorbeeld van andere manieren om eindproducten te genereren:
Menuoptie Project ‣ Als afbeelding opslaan opent een bestandsdialoogvenster waarmee u de naam, het pad en een afbeeldingstype (indeling PNG, JPG en nog vele andere indelingen) kunt selecteren waarin deze wordt opgeslagen. Er wordt automatisch een world file toegevoegd, met de extensie PNGW of JPGW in dezelfde map, die de afbeelding een geo-verwijzing meegeeft.
Menuoptie Project ‣ DXF Export ... opent een dialoogvenster waarin u de ‘Symbologie modus’, de ‘Symbologie schaal’ en de vectorlagen kunt definiëren die u wilt exporteren naar DXF. Via de ‘Symbologie modus’ kunnen symbolen uit de originele QGIS Symbologie worden geëxporteerd met een hoge mate van betrouwbaarheid.
Menuoptie Project ‣ Nieuwe Printvormgeving opent een nieuw scherm waarmee u een nieuwe lay-out voor de kaart kunt maken waarin het kaartvenster kan worden verwerkt om deze vervolgens af te drukken (zie Printvormgeving).